Duurzaamheid en modernisering als speerpunt van de hervorming van het EU-model

Het voorgestelde hervormingspakket van de Europese Unie (EU) voor ontwerpen streeft naar een verjonging, harmonisatie en modernisering van het oorspronkelijke systeem dat twintig jaar geleden werd geïmplementeerd. Anne-Catherine Schihin bespreekt de voornaamste doelstellingen, waaronder de groene doelen van de nieuwe reparatieclausule.

De aangekondigde herziening van het EU (Gemeenschaps)modellenstelsel vindt zijn oorsprong in een mededeling van de Europese Commissie op 25 november 2020, waarin zij een actieplan presenteert ter ondersteuning van intellectueel eigendom en het bevorderen van innovatie binnen de EU.

Het plan is gericht op kostenverlaging, vereenvoudigde toegang tot bescherming en harmonisatie van juridische stelsels in de EU. Er wordt tevens rekening gehouden met de veranderende communicatiekanalen, zoals de verdere opkomst van digitale media, en de evolutie van producten en behoeften van consumenten.

Het doel is dat alle lidstaten van de EU de bepalingen van de gewijzigde EG-richtlijnen en verordeningen in hun nationale wetgeving implementeren.

Een vernieuwingsperiode: van de hervorming van het EU-handelsmerk naar het transformeren van het EU-model

Na de implementatie van het hervormingspakket voor EU-merken gaat de aandacht nu uit naar het stelsel van Gemeenschapsmodellen. Het bestaande systeem is 20 jaar oud en werd ingevoerd voordat digitale kanalen veel invloed hadden. Het systeem is aan modernisering toe. Om te beginnen hebben de digitale hulpmiddelen en media die we dagelijks gebruiken de huidige depotmiddelen en objecten die beschikbaar zijn voor bescherming gedeeltelijk achterhaald.

Het hervormingsproject van de EU-modellen omvat een herziening van Verordening nr. 6/2002 van de Raad betreffende Gemeenschapsmodellen en Richtlijn 98/71/EG inzake de rechtsbescherming van modellen. 

Zoals we al eerder berichtten, zijn professionals op het gebied van IE-recht uitgenodigd om commentaar te leveren op het huidige voorstel, inclusief het voorstellen van wijzigingen of verbeteringen op basis van hun dagelijkse praktijkervaring. 

Terwijl we vol verwachting wachten op de definitieve versie, kunnen we de wijzigingen en technische ontwikkelingen nader bekijken, inclusief de impact van duurzaamheidsoverwegingen.

De hervorming van het EU-model: Wat zijn de belangrijkste doelstellingen?

Deze hervorming heeft tot doel de registratiemedia voor EU-modellen te moderniseren en de aard van de beschermde modellen te verbreden door ze te integreren in digitale vorm.  Er wordt gestreefd naar een beter beheer en een betere aanpassing:

1. Modellen die niet zijn verwerkt in fysieke producten: De beweging, overgang of animatie van de kenmerken van een voortbrengsel (artikel 2.3 van de Richtlijn) en digitale interfaces (artikel 2.4.b van de Richtlijn) worden expliciet erkend en beschermd;
2. Technische vooruitgang in visualisatie en creatie van digitale producten: Op dit moment is de bescherming van videosequenties of animaties alleen mogelijk door deze in zeven opeenvolgende weergaven te knippen en in hetzelfde model te archiveren om de inhoud van de animatie weer te geven. De nieuwe bepalingen maken het mogelijk om een videobestand en, a priori, CAD-bestanden en 3D-afbeeldingen te deponeren.
3. Bescherming van modelrechten in het licht van het toenemende gebruik en de ontwikkeling van 3D-printen:  De definitie van illegale reproductie wordt expliciet verduidelijkt in de richtlijn en omvat: "het creëren, downloaden, kopiëren en delen of verspreiden van informatiedragers of software waarin het EU-model is vastgelegd, met als doel het mogelijk maken van de vervaardiging van een product [waarin het EU-model is verwerkt of toegepast]" (artikel 16, lid 2, onder b), van de Richtlijn).

Als gevolg hiervan zal het bredere gebruik van software en andere media om ontwerpen en modellen te registreren, evenals de mogelijkheid om een product voor commerciële doeleinden te reproduceren via een 3D-printer, in alle EU-lidstaten verboden zijn, zodra de bepalingen van het hervormingspakket van de EU voor het modellenrecht zijn opgenomen in de nationale wetgeving van die staten.

De hervorming van het EU-model: De reparatieclausule

In deze hervorming is het concept van duurzaamheid en de groene economie geïntegreerd via de reparatieclausule.

Bewustwording van de noodzaak om tweedehands of minder dure onderdelen te hergebruiken in de circulaire economie heeft geleid tot voorgestelde wijzigingen in de reikwijdte van EU-model en modelrechten, waaronder het opheffen van het monopolie van de houder en de mogelijkheid om derden te verbieden het beschermde product te reproduceren.

De economische gevolgen van deze wijziging zijn gekwantificeerd om deze bepaling te rechtvaardigen. De markt voor reserveonderdelen is zeer belangrijk en de Europese Commissie gaat ervan uit dat het opnemen van de reparatieclausule een geschatte besparing tussen 340 en 544 miljoen euro per jaar kan opleveren.

Zo bepaalt artikel 18, lid 1, onder h), uitdrukkelijk het volgende: "De aan de inschrijving van een EU-model of model verbonden rechten zijn niet van toepassing op het verrichten van reparaties aan deze voertuigen". Artikel 19 bevat een uitdrukkelijke reparatieclausule die bepaalt dat geen bescherming wordt verleend voor onderdelen van samengestelde voortbrengselen die tot doel hebben de reparatie van dit voortbrengsel mogelijk te maken om het zijn oorspronkelijke vorm terug te geven. De fabrikant van dit onderdeel kan zich echter alleen op deze clausule beroepen als er een duidelijke en zichtbare vermelding op het product staat die de consument over de oorsprong van het product informeert.

De fabrikant van vervangingsonderdelen kan zich dus op deze clausule beroepen als aan drie voorwaarden is voldaan: (1) het onderdeel maakt deel uit van een complex product; (2) de vorm ervan wordt bepaald door het complexe product waarvoor het bestemd is; en (3) de noodzaak om de consument duidelijk en zichtbaar te informeren dat het om een reserveonderdeel gaat.

Het is de bedoeling dat deze bepaling uiterlijk 10 jaar na de inwerkingtreding van de richtlijn door de EU-lidstaten wordt aangenomen en alleen wordt toegepast op toekomstige registraties.

De hervorming van het EU-model: Een naamsverandering

In het kader van de geplande herziening van EU-modellen is besloten om de term "Gemeenschap" te schrappen. In plaats daarvan zullen de modellen worden aangeduid als "van de Europese Unie". Het doel hiervan is om aan te sluiten bij het hervormingspakket voor handelsmerken.

Deze bepalingen zijn nog niet definitief. Er wordt nog gewerkt aan wijzigingen van de richtlijn en de verordening. Desondanks verwachten wij dat de bescherming van digitale producten, de mogelijkheid om 3D-video's of afbeeldingen te deponeren en het rekening houden met ecologische en economische vereisten niet ter discussie zullen staan in de definitieve versie van de hervorming. 

Voor juridisch advies over het beschermen van modellen kunt u contact opnemen  met uw Novagraaf consultant of neem hieronder contact met ons op.

Anne-Catherine Schihin, Industrieel Eigendom - Merken, Modellen en Modellen, Novagraaf, Frankrijk.