Een gids voor intellectuele eigendomsbescherming voor startups

Het opstellen van een strategie voor bescherming van intellectueel eigendom (IE) stelt jonge bedrijven in staat zich goed voor te bereiden op hun toekomstige groei.  

De verschillende intellectuele eigendomsrechten bieden opkomende bedrijven tal van voordelen en mogelijkheden, vooral bedrijven die actief zijn in innovatieve sectoren, marktaandeel willen veroveren of investeerders willen aantrekken. 

Octrooien, model- en merkrechten zijn voor start-ups, net als voor andere bedrijven, essentiële ontwikkelingsinstrumenten die het vertrouwen van investeerders bevorderen, inkomsten genereren en concurrentievoordeel bieden. De waarde die immateriële activa op de middellange tot lange termijn zullen opleveren, weegt doorgaans ruimschoots op tegen de kosten voor het verkrijgen ervan. Intellectueel eigendom kan voor niet gespecialiseerde ondernemers een complex terrein zijn, terwijl de diversiteit en samenhang van IE-bescherming juist kan bijdragen aan het waarborgen van innovatie en creativiteit.  

Intellectuele eigendomsbescherming voor startups: Waar te beginnen 

IE-wetten beschermen en erkennen de creatieve, menselijke en financiële inspanningen van een bedrijf. Vanwege hun unieke bijdrage aan innovatie zijn deze wetten bijzonder relevant voor start-ups. 

Hier volgen zes fundamentele stappen om rekening mee te houden bij intellectuele eigendomsbescherming: 

1. Identificeer toegevoegde waarde 

De eerste stap is om te identificeren wat beschermd kan worden. Denk bijvoorbeeld aan een merknaam, logo, techniek, website, applicatie, product, verpakking, concept, muziek, database, software of broncode. 

De wetgever heeft geen uitputtende lijst opgesteld van elementen die beschermd kunnen worden door IE-rechten. Dit is een voordeel, omdat het ruimte laat voor de bescherming van nieuwe technologieën, op voorwaarde dat ze aan de vereiste voorwaarden voor bescherming voldoen. 

2. Controleer de vrijheid om te opereren 

Conflictcontroles zijn een essentiële voorwaarde vóór elke marktintroductie. Via onderzoek naar eerder werk (octrooien) en beschikbaarheid van merken, kun je een soepele lancering faciliteren en beter begrijpen hoe je jezelf kunt positioneren, hoe het concurrentielandschap eruitziet en hoe je kunt reageren. 

Deze controles zijn cruciaal in de competitieve sectoren waar start-ups zich vaak op richten, omdat ze helpen de bestaande rechten van mogelijke toekomstige concurrenten in een identieke of vergelijkbare sector te identificeren. 

Het is raadzaam om samen te werken met een externe specialist voor dit soort onderzoeken.

3. Zorg voor eigendom van je creaties 

Start-ups moeten allert zijn voor het beschermen van hun rechten, vooral in de beginfase van de creatie, wanneer verschillende belanghebbenden betrokken zijn bij de ontwikkeling van een product of dienst. Ondernemers zijn vaak verrast te ontdekken dat de activa die namens hen werd gecreëerd – bijvoorbeeld door een marketingbureau, stagiair, grafisch ontwerper, ontwikkelaar of freelancer – niet automatisch hun eigendom blijken te zijn. 

Bedrijven moeten de eigendomsoverdracht formaliseren via contracten, overdrachtsclausules of IE-overeenkomsten, zowel voor externe leveranciers als werknemers. 

4. Bescherm je activa 

Om de activa van beginnende bedrijven waarde te geven dienen beschermingsmaatregelen te worden getroffen. Wat betreft intellectuele eigendomsbescherming kunnen tal van beschermingsroutes worden overwogen of gecombineerd, afhankelijk van de feitelijke omstandigheden, het beoogde doel en de gekozen strategie.  

De toolkit voor IE-bescherming voor start-ups omvat onder meer merken, modellen, octrooien, auteursrechten, domeinnamen, blockchain, bedrijfsgeheimen en knowhow. 

Een veelvoorkomende valkuil die je hier moet vermijden, is het niet beschermen of registreren van activa die relevant zijn voor de activiteiten of exploitatiegebieden, of het verkrijgen van onnodige bescherming. 

De tweede belangrijke valkuil is om te lang te wachten met het verkrijgen van bescherming. Als een derde partij het merk al heeft geregistreerd of als een uitvinding al openbaar is gemaakt, zal het niet altijd meer mogelijk zijn om bescherming te verwerven.  

5. Verdedig je monopolie 

Een van de basisprincipes van intellectuele eigendomsbescherming is de IE-rechten te monitoren tegen mogelijke inbreuk. Novagraaf kan hierbij uitstekende ondersteuning bieden met diensten en tools, zoals merkbewaking en online merkbescherming. Deze stellen ondernemers in staat om snel en effectief te reageren op inbreuken, of deze nu opzettelijk of per ongeluk zijn. 

Deze monitoring is essentieel voor de bescherming van IE rechten, omdat inbreuk door derden de waarde ervan schaadt, de onderscheidende kracht van bijvoorbeeld een merk verwatert en de winstgevendheid van een onderneming beïnvloedt. 

6. Voldoe aan wettelijke voorschriften 

Bij het opbouwen van online aanwezigheid moeten ondernemers ook voldoen aan de gebruikelijke regels en voorschriften. Dit omvat met name het opnemen van de volgende informatie op websites: 

• Juridische/privacymededeling
• Algemene gebruiksvoorwaarden voor een site 
• Algemene verkoopvoorwaarden voor e-commercesites 
• AVG-regels voor het beheer van persoonsgegevens van derden 

Start-ups met een bedrijfsplan dat zich specifiek richt op het benutten van gegevens moeten extra waakzaam zijn wat betreft hun naleving van de AVG. 

Elke strategie gericht op het verkrijgen van intellectuele eigendomsbescherming voor start-ups en andere ondernemers moet worden aangepast aan het beschikbare budget en in verhouding staan tot hun ontwikkeling, projecten en toekomstige doelen. Een IE-strategie staat nooit vast; deze evolueert bij opkomende bedrijven. Omdat start-ups zich vaak richten op innovatie of een nieuwe markt, moet het bedrijfsplan flexibel zijn. Gezien deze behoefte aan flexibiliteit is het des te belangrijker voor opkomende bedrijven om een IE-strategie te definiëren. Meer weten over merkontwikkeling en IE-strategie? Download nu ons handleiding ‘IE als fundament: Integratie in merkontwikkeling'.  

Dit artikel is geschreven voor Colombe Dougnac, ze is is merk- en modelgemachtigde en werkzaam op ons kantoor in Bordeaux.