Europees modellenrecht: Voorbereidingen op een digitaal tijdperk

Op 8 December 2024, is het EU-wetgevingspakket voor hervorming van het modellenrecht van kracht geworden (EU Design Reform Package). Volha Parfenchyk legt uit wat de veranderingen betekenen in de EU. 

Het modelrecht bestaat ​​om het uiterlijk van een product, met name vormen, kleuren of materialen, te beschermen tegen ongeoorloofd gebruik. Naarmate modellen en technologie zich ontwikkelen, is het belangrijk dat ook het wettelijk kader daarmee in pas loopt, inclusief het beschermen van de modelrechten in een nieuwe digitale omgeving.  

Nieuwe wetgeving eindelijk van kracht 

Na een traject van 10 jaar is het nieuwe Europese modellenrecht gepubliceerd in het publicatieblad van de Europese Unie en van kracht geworden op 8 december 2024. Het omvat twee teksten; 

• De Europese Verordening betreffende modellen (wijzigingsverordening inzake Gemeenschapsmodellen nr. 2024/2822), wordt van kracht op 1 mei 2025. met uitzondering van artikelen die via secundaire wetgeving worden geïmplementeerd. Deze worden van kracht op 1 juli 2026. 
• De Europese richtlijn inzake modellen (De herzieningsrichtlijn voor de juridische bescherming van modellen nr. 2024/2823), moet worden omgezet naar nationaal recht binnen 36 maanden.

Het EU-modelrecht: De basis 

Modelrecht is van groot belang voor bedrijven die speciaal ontworpen producten op de markt brengen. Onder het modelrecht genieten modellen een bepaalde beschermingsduur binnen de EU: 

• Niet-geregistreerde modellen hebben een beschermingsduur van maximaal drie jaar;
• Geregistreerde modellen hebben een maximale beschermingsduur van 25 jaar. 

Op basis van het modelrecht kan opgetreden worden tegen (her)productie en verkoop van modellen met (bijna) dezelfde uitstraling. 

Een model komt in aanmerking voor bescherming binnen de EU als het nieuws is en een eigen karakter heeft. Bij eigen karakter moet de algemene indruk die het model op de geïnformeerde gebruiker wekt, verschillen van de algemene indruk die bestaande modellen wekken. Om dit te beoordelen, moet rekening worden gehouden met de aard van het model en de mate van vrijheid van de ontwerper. Dit komt doordat sommige elementen technisch bepaald zijn en de ontwerper dus geen vrijheid heeft om in dat opzicht creatieve prestaties te leveren. 

Europees modelrecht: Wat is er veranderd? 

De nieuwe wetgeving omvat vele wijzigingen, waaronder aanpassingen die bedoeld zijn om het modelrecht af te stemmen op huidige en toekomstige ontwikkelingen. De belangrijkste aandachtspunten zijn: 

Naamswijziging  

Het ‘Gemeenschapsmodel’ heet nu het ‘Uniemodel’  

Houders van modelrechten kunnen nu gebruikmaken van het nieuwe symbool Ⓓ. Dit symbool informeert het publiek over de bescherming die het model geniet. Hoewel het symbool al onofficieel in gebruikt was, wordt het nu officieel in gebruik genomen door het Europese Merkenbureau (EUIPO) en kan het ook worden vergezeld door een registratienummer of een link naar de registratie. 

Nieuwe definities voor ‘model’ en ‘voortbrengsels’ 

Begrippen en definities van het Europees modellenrecht zijn bijgewerkt om ze beter toepasbaar te maken op huidige en toekomstige omstandigheden. Hiermee wil de Europese Commissie innovatie en marktactiviteit vergroten en inspelen op huidige ontwikkelingen. Zo zal de nieuwe definitie van ‘voortbrengsels' zowel fysieke als digitale vormen van expressie toestaan. Bovendien vallen niet alleen verpakkingen, maar ook bewegingen, transitie of enige vorm van animatie van een ‘voortbrengsel’ nu onder de term 'model' (Art. 3 Verordening, Art. 2 Richtlijn). 

3D-printen als een vorm van gebruik 

Het 3D-printen van een model is toegevoegd als vorm van gebruik, waarbij eerst toestemming van de houder van het model vereist is om het model rechtmatig in 3D te printen (art. 19(2) Verordening, art. 16(2) Richtlijn). 

Zichtbaarheidsvereiste   

De nieuwe wetgeving verduidelijkt dat vormkenmerken van modellen niet zichtbaar hoeven te zijn om bescherming te genieten (Overweging 13 van de Verordening, Overweging 16 van de Richtlijn). Een uitzondering geldt voor onderdelen van een samengesteld voortbrengsel; deze moeten zichtbaar zijn tijdens het normale gebruik van een voortbrengsel om bescherming te genieten. 

Reserveonderdelen bescherming  

Er wordt een zogenaamde reparatieclausule geïntroduceerd (Art. 20bis Verordening, Art. 19 Richtlijn). Volgens deze bepaling wordt geen bescherming verleend aan onderdelen van modellen als deze nodig zijn om het oorspronkelijke uiterlijk van het model te behouden of te herstellen (“must match” onderdelen). 

Meerdere gebruiksvoorwerpen mogelijk  

Het is mogelijk om meerdere modelaanvragen in te dienen met betrekking tot modellen die tot verschillende Locarno-klassen behoren. 

Novagraaf helpt u graag met het beschermen van uw modellen en andere IE-rechten en het handhaven daarvan ook in het digitale tijdperk. Meer weten over het EU-Design Reform Package? Spreek met uw Novagraaf consultant of neem hieronder contact met ons op. Abonneer op onze nieuwsbrief Perspectives om op de hoogte te blijven van het laatste nieuws.

Dit artikel is geschreven door Volha Parfenchyk, met aanvullende rapportage van Noa Rubingh, werkzaam op ons kantoor in Amsterdam.