Kun je auteursrecht verkrijgen op met AI-gegenereerde afbeeldingen?

Met de komst van AI Art Generators (AI’s die afbeeldingen kunnen genereren op basis van input van een gebruiker) zoals Midjourney, Canva AI en DALL-E 2  heeft DIY-kunst er een nieuwe dimensie bij gekregen.

Want waar Schilderen op nummer toch vaak niet verder kwam dan de eigen woonkamer of zelfs de wc, zijn de creaties die met behulp van AI kunnen worden gemaakt vaak niet van die van echte kunstenaars te onderscheiden en worden ze voor legio doeleinden gebruikt. Een paradijs voor iedereen die snel en goedkoop iets moois wil maken, maar een mogelijke bedreiging voor kunstenaars en daarmee ook een uitdaging voor de mensen in ons vak!

Want rusten er auteursrechten op AI-gegenereerde afbeeldingen en zo ja, wie is dan de rechthebbende?

Auteursrecht, hoe zat dat ook alweer?

Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst waarbij de maker het recht heeft het werk openbaar te maken en/of te verveelvoudigen. Om voor auteursrechtbescherming in aanmerking te komen dient een “werk” voldoende origineel te zijn en mag het bijvoorbeeld niet ontleend zijn aan een reeds bestaand werk. Er moeten bepaalde creatieve keuzes gemaakt zijn die zorgen voor een eigen oorspronkelijk karakter of persoonlijk stempel van de maker. 

Wat zijn AI Art Generators en hoe werken ze?

Een aantal van de generators, zoals Midjourney, genereren afbeeldingen met behulp van tekstuele aanwijzingen (prompts) die worden ingegeven door de gebruiker (text-to-image). De AI creërt één of meerdere afbeeldingen op basis van de data die het tot zijn beschikking heeft. Deze data bestaat uit duizenden afbeeldingen van bijvoorbeeld reeds bestaande kunst. Daarnaast is het bij sommige generators mogelijk om zelf afbeeldingen te uploaden die als basis worden gebruikt. De gebruiker kan vervolgens de geselecteerde afbeelding verder bewerken door andere prompts in te voeren. Sommige generators hebben opties waarmee je kunt kiezen voor een bepaalde stijl van je werk zoals anime, schilderkunst en 3D. De output van de AI is derhalve afhankelijk van de beschikbare data en de opdrachten die worden gegeven door de gebruiker.

Auteursrecht op een AI-gegenereerde afbeelding?

Uit de rechtspraak (Naruto v. Slater, No. 16-15469 (9th Cir. 2018) :: Justia) is gebleken dat de eerder genoemde maker alleen een mens kan zijn, omdat alleen een persoon in staat is om creatieve keuzes te maken en aldus het werk te voorzien van een persoonlijk stempel. Een AI kan dus op zichzelf niet als de maker worden beschouwd omdat het geen eigen brein heeft en werkt/leert op basis van data die ingegeven is door mensen, de gebruikers van de AI. In principe heeft de gebruiker van de AI dus het auteursrecht op het werk mits het voldoende origineel is en een persoonlijk stempel draagt. 

Omdat er nog weinig rechtspraak is op dit gebied blijft het nog lastig om te definiëren wanneer een AI-gegenereerde afbeelding als een werk in de zin van de Auteurswet kan worden beschouwd. 

Zo werd er eerder dit jaar in de VS besloten dat er auteursrecht kon worden verkregen op een stripboek dat gemaakt was met behulp van AI 2023.02.21 Zarya of the Dawn Letter (copyright.gov).

De tekst was geschreven door de maker zelf, de AI-gegenereerde afbeeldingen waren allemaal gemaakt met behulp van Midjourney. De maker verkreeg auteursrecht op de geschreven teksten en op het stripboek als geheel (dus op de selectie, coördinatie en rangschikking van de teksten en de afbeeldingen).

Zij verkreeg echter geen auteursrecht op de losse afbeeldingen. De reden die werd gegeven was dat Midjourney de afbeeldingen genereert op een onvoorspelbare manier en de maker onvoldoende controle heeft over hoe de AI-gegenereerde afbeelding er uiteindelijk uit komt te zien. 

De maker heeft veel moeite gedaan om aan te tonen dat de uiteindelijke afbeeldingen een product waren van haar eigen creatieve keuzes en voerde bijvoorbeeld aan dat zij een jaar bezig is geweest met het maken van de afbeeldingen, het schrijven van de tekst en het samenstellen van het stripboek. Daarnaast liet ze voorbeelden zien van prompts die door haar waren gebruikt en die soms wel uit circa honderd woorden bestonden. Ook liet ze voorbeelden zien van de vele tussenliggende versies van de AI-gegenereerde afbeeldingen om aan te geven dat ze niet steeds de eerste de beste afbeelding had gebruikt, maar dat het een (creatief) trial-and-error proces betreft. Helaas mocht dit niet baten. 

Het is goed om te benadrukken dat deze uitspraak puur gericht was op het gebruik van Midjourney, en dat in de beslissing stond dat het niet uitgesloten is dat mogelijk wel auteursrecht kan worden verkregen op afbeeldingen die met andere generators worden gemaakt. 

Daarnaast betreft dit een uitspraak voor de VS en niet in de EU. Het is dan ook niet uitgesloten dat een rechter er in de EU anders tegenaan kijkt. Novagraaf houdt deze ontwikkelingen dan ook nauwlettend in de gaten!

Wilt u meer weten over auteursrecht op AI-gegenereerde afbeeldingen of Novagraafs diensten? Wij vertellen u graag meer over de recente ontwikkelingen en hoe u uw werk kunt beschermen. Neem nu contact met ons op!

Dit artikel is geschreven door Niké Mion, ze is BMM gecertificeerd merken- en modellengemachtigde met 17 jaar ervaring op het gebied van Intellectueel Eigendomsrecht en werkt op ons kantoor in Amsterdam.