Nieuwe stap in de ontwikkelingen van Artificial Intelligence en Auteursrecht

Kunstmatige intelligentie (AI) wordt steeds meer onderdeel van onze levens. De mogelijkheden van AI lijken oneindig en met AI worden verschillende soorten werken gecreëerd. Deze werken worden zonder directe menselijke tussenkomst in het creatieve proces gecreëerd door algoritmen en machine learning-modellen, Denk hierbij aan schilderijen, muziekcomposities en zelfs literaire teksten. In de wereld van het Intellectuele Eigendom houdt dit de gemoederen bezig; want hoe zit het met de auteursrechten van dergelijke werken? 

In het verleden hebben we al geschreven over de evolutie van generatieve AI in het juridische landschap en dit jaar kende de rechtbank van China auteursrecht toe aan een AI-afbeelding. Echter, de Tsjechische rechtbank benoemde dat AI-gegenereerde werken geen bescherming kunnen genieten op basis van het auteursrecht. Dit lijkt in lijn met de huidige terughoudende tendens die heerst rond het toekennen van auteursrecht aan AI-gegenereerde werken.  

Achtergrond van de rechtszaak 

In het onderhavige geval had de eiser een rechtszaak aangespannen tegen een advocatenkantoor met het verzoek hem als maker te erkennen van een afbeelding die hij had gemaakt met behulp van AI. De afbeelding in kwestie toont twee handen die een zakelijk contract ondertekenen. De afbeelding werd zonder zijn toestemming gepubliceerd op de website van een advocatenkantoor. De afbeelding werd gecreëerd op basis van de volgende instructie van de eiser "maak een visuele weergave van twee partijen die een zakelijke overeenkomst ondertekenen in een formele omgeving, bijvoorbeeld in een conferentieruimte of in een advocatenkantoor in Praag. Toon alleen de handen".  

Oordeel van de rechtbank 

Het stond in deze zaak al vast dat de afbeelding in kwestie tot stand was gekomen door middel van AI. Aangezien AI geen natuurlijk persoon is, kan AI niet de auteur worden volgens de Auteurswet. De eiser beweerde tijdens de procedure dat AI de betreffende afbeelding op basis van zijn specifieke opdracht had gemaakt en dat hij daarom auteur was van deze afbeelding.  

Er was naast deze claim echter geen bewijs dat hij daadwerkelijk de opdracht had gegeven aan de AI en aangezien het onbetwist was dat de afbeelding door AI gemaakt was, wees de rechtbank de vorderingen af.  

De rechtbank voegde hieraan toe dat het door AI gegeneerde werk in dit geval helemaal geen auteurswerk opleverde, omdat het niet voldoet aan de conceptuele kenmerken. Het is namelijk geen uniek resultaat van de creatieve activiteit van een natuurlijk persoon (de auteur). Wat betreft de opdracht zelf, die naar verluidt de basis zou zijn geweest voor de afbeelding gemaakt door AI, kan worden gesproken over het onderwerp van het werk of mogelijk het idee, maar deze op zichzelf vormen geen auteurswerk volgens de Auteurswet. "Auteursrecht is een absoluut recht dat toebehoort aan een individu. Als de afbeelding in kwestie niet door de aanvrager persoonlijk is gemaakt, maar door een kunstmatige intelligentie, kan het per definitie geen auteursrechtelijk beschermd werk zijn." 

Gevolgen van de uitspraak 

Het was de eerste keer dat een Europese rechtbank zich uitliet over een AI gegeneerd werk en het Auteursrecht. Hoewel de beslissing overeenstemt met algemene consensus omtrent dit onderwerp, is het interessant dat de Praagse rechtbank de mogelijkheid van auteurschap voor de eiser niet geheel uitsloot, in het geval hij wel voldoende bewijs had geleverd dat hij daadwerkelijk de instructies had gegeven.  

De zaak had anders uit kunnen pakken als de instructies voor de AI veel gerichter waren, bijvoorbeeld m.b.t. het gebruik van kleuren, de omgeving of andere details en de aanvrager de afbeelding hiermee persoonlijk had gemaakt. Hiermee laat de uitspraak doorschemeren dat er wel degelijk sprake kan zijn van auteursrechtelijke bescherming van een door AI gegenereerd werk, met name wanneer de opdracht die wordt gegeven aan AI originaliteit van de menselijke auteur aantoont. 

Het Auteursrecht in de Europese Unie is geharmoniseerd en het is de bedoeling dat de lidstaten het op dezelfde manier toepassen en interpreteren. De vraag is nu of rechters in andere EU-landen de redenering van de Praagse rechtbank zullen overnemen. Het laatste woord is hier dus nog niet over gegenereerd! Wij houden u op de hoogte. 

Heeft u vragen over intellectueel eigendom en AI? Spreek met uw Novagraaf consultant of neem hieronder contact met ons op. Abonneer op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van recente ontwikkelingen.  

Dit artikel is geschreven door Niels van der Lee, hij is Associate en werkzaam op ons kantoor in Amsterdam.