Status EU modellenrecht: ‘update pending…’

Modelrechten beschermen het design van een product, met name vormen, kleuren of materialen, tegen ongeoorloofd gebruik. Het is belangrijk dat het recht meebeweegt met de tijd en daarmee ook met de technologie. De laatste jaren is er een opkomende trend van de metaverse -  een virtuele wereld waarin gebruikers interactief met de wereld communiceren. Bekende voorbeelden hiervan zijn videogames zoals Fortnite en Pokémon Go.

Op 28 november 2022 kwam de Europese Commissie (hierna: EC) met een voorstel om het huidige EU modellenrecht te actualiseren en beter af te stemmen op het digitale tijdperk. Tot 31 januari 2023 kunnen belanghebbenden hun feedback op het wetsvoorstel delen, voordat het wetgevingsdebat begint.

Modellenrecht

Het modellenrecht kan een interessante mogelijkheid van bescherming zijn voor ondernemingen die bijzonder vormgegeven producten op de markt brengen. Op grond van het modellenrecht kan vormgeving bescherming genieten - ofwel als ongeregistreerd model met een beschermingsduur van drie  jaar, ofwel via een geregistreerd model met een maximale beschermingsduur van 25 jaar. Op basis van een modelrecht kan worden opgetreden tegen (re)productie en verkoop van voortbrengselen met hetzelfde uiterlijk.

Een model komt voor bescherming in aanmerking wanneer het een eigen karakter heeft en nieuw is. Met eigen karakter in modelrechtelijke zin wordt bedoeld dat de algemene indruk die het model wekt bij de geïnformeerde gebruiker moet verschillen van de algemene indruk die wordt gewekt door reeds bestaande modellen. Daarbij dient rekening te worden gehouden met de aard van het voortbrengsel en de mate van vrijheid van de ontwerper. Soms zijn elementen namelijk technisch bepaald en heeft de ontwerper op dat punt geen vrijheid om een creatieve prestatie te leveren.

Het voorstel van de EC

Het voorstel van de EC omvat wijzigingen die het modellenrecht moeten actualiseren. Enkele relevante punten zijn:

• Het ‘Gemeenschapsmodel’ zal ‘Uniemodel’ of ‘model van de Europese Unie’ gaan heten;
• De definities van het modellenrecht worden aangevuld, zodat deze beter toepasselijk zijn in huidige en toekomstige omstandigheden. Zo zal de nieuwe definitie van ‘voortbrengsel’ zowel fysieke als digitale wijze van uiting toestaan. Verder worden niet alleen verpakkingen en ontwerpen maar ook verplaatsingen, overgangen en andere vormen van beweging van een voortbrengsel onder het begrip ‘model’ geschaard;
• Het 3D-printen van een model zal als een vorm van gebruik gezien worden, waardoor er eerst toestemming nodig is van de houder van het model om rechtmatig het model in 3D uit te printen;
• Er is voorgesteld om een algemeen aanvaarde aanduiding bestaande uit het symbool Ⓓ beschikbaar te maken voor gebruik door houders van modelrechten. Dit teken informeert het publiek over de modelbescherming die op het model rust. Het symbool wordt hier en daar al wel gebruikt maar zal met dit voorstel officieel algemeen aanvaard worden door het EUIPO en kan bovendien gecombineerd  worden met inschrijvingsnummer of link naar de inschrijving;
• De lijst van het toegestane gebruik van modellen wordt aangevuld met onder andere “verwijzend gebruik” en “kritiek en parodie”;

Nieuwe definitie van ‘voortbrengsel’ en ‘model’

Dat de begrippen ‘voortbrengsel’ en ‘model’ worden uitgebreid met  digitale vormen en bewegingen is een belangrijke verandering. Voorwerpen uit de metaverse kunnen daarmee ook beschermd worden, zodra het voorstel van de EC wordt aangenomen. Hiermee beoogt de EC innovatie en marktactiviteit te vergroten en in te spelen op de huidige trends.

Als (toekomstig) modelrechthouder is het goed om af te wegen of je het model in de metaverse wil beschermen. Indien je potentie ziet in de digitale werelden voor jouw model of als je vragen hebt over handhaving van jouw modelrecht binnen de metaverse, raden wij aan om met een van onze consultants in gesprek te gaan over de mogelijkheden.

Dit artikel is geschreven door Noa Rubingh, zij werkt bij de afdeling Knowledge Management op ons kantoor te Amsterdam.