LEGO-blokjes: wel of niet beschermd?

Recent is er een nieuwe uitspraak geweest over de bescherming van LEGO-blokjes. Diverse media kopten daarover, bijvoorbeeld: “Vorm LEGO-blokje toch beschermd” en “LEGO-blokjes wél beschermd”. Die conclusie is helaas te kort door de bocht. Hoe dat zit, leggen we in dit artikel graag uit. 

De kwestie draait om het volgende. In 2010 deed LEGO een aanvraag voor een modelrecht op een nieuw type LEGO-blokje: een vrij plat maar breed blokje met vier noppen aan de bovenkant, dat bevestigd kan worden aan andere LEGO-blokjes. Zie de afbeelding uit de modelaanvraag hieronder.

Een concurrent van LEGO probeerde hier een stokje voor te steken. Deze startte een procedure bij het Bureau voor intellectuele eigendom van de Europese Unie (EUIPO) met als argument dat de eigenschappen van dit blokje te technisch bepaald zijn om via het modellenrecht beschermd te kunnen worden.  

Modelbescherming

Het modellenrecht biedt geen bescherming aan (eigenschappen van) producten die technisch zijn bepaald. Modelbescherming geldt namelijk niet voor technische, maar alleen voor creatieve vormgeving. Dat klinkt vrij helder, maar in de praktijk zijn er geregeld discussies wat ‘technisch’ dan precies inhoudt. Om die vraag te beantwoorden, moet worden gekeken naar het uiterlijk van het product en of dat uiterlijk is ingegeven door puur de gebruiksfunctie, of dat er ook nog een esthetische component aan kleeft. 

Denk bijvoorbeeld aan een kurkentrekker: de spiraalvorm is niet gekozen omdat die er mooi uit ziet, maar omdat je op die manier makkelijk een kurk uit een fles kan trekken. Maar het handvat is mogelijk wel bijzonder vormgegeven, waardoor het naast een gebruiksfunctie (het moet goed in de hand liggen) een esthetische functie kan vervullen. In zo'n geval zou niet de spiraal, maar wel het handvat beschermd kunnen worden door het modellenrecht.

LEGO-blokken

Ook LEGO is meermaals tegen deze 'techniekexceptie', zoals deze regel wordt genoemd, aangelopen. Over het bovenstaande blokje besliste het EUIPO eerder dat alle elementen puur technisch waren bepaald, en dat het modelrecht daarom nietig moest worden verklaard. 

Verweer van LEGO

LEGO ging hierop in beroep bij een hogere rechter (het Gerecht EU) en voerde aan dat er geen rekening was gehouden met een uitzondering in de wet voor modulaire systemen, of anders gezegd, producten die aan elkaar verbonden kunnen worden en onderling uitwisselbaar zijn – zoals de speelgoedblokjes van LEGO. Hoewel de hoofdregel is dat technische kenmerken niet beschermd worden, kunnen dit soort modulaire verbindingsstukjes onder voorwaarden tóch beschermd worden. 

De hogere rechter heeft eigenlijk niet veel meer geantwoord dan dat het EUIPO deze uitzondering had moeten meenemen in de beoordeling. Er is dus niets gezegd over de slagingskansen van LEGO, de zaak is slechts terugverwezen naar het EUIPO met een duidelijke instructie waar zij naar moet kijken bij de beoordeling van de vraag of de blokjes binnen de wettelijke uitzondering  vallen. 

Ook merkte het Gerecht nog op dat het EUIPO niet alle kenmerken van het product had meegenomen in de beoordeling; een daarvan was over het hoofd gezien. Het Gerecht vond namelijk dat ook het gladde oppervlak aan weerszijden van de vier noppen als kenmerk moet worden aangemerkt. Dat is relevant, omdat als één van de kenmerken niet puur technisch bepaald is, het model niet in zijn geheel nietig verklaard had mogen worden. Of dat het geval is, heeft het Gerecht niet beantwoord maar heeft deze beoordeling wederom overgelaten aan het EUIPO.

Conclusie

De conclusie dat de LEGO-blokjes toch beschermd zouden zijn, zoals door sommige media gesteld, is nog niet te trekken. Wij kijken uit naar de uitkomst van de rest van de procedure, en zullen uiteraard een toelichting geven zodra er nieuws is.

Indien u vragen heeft over modelbescherming kunt u contact opnemen met onze consultants of via onderstaande button.

Afbeelding: Glen Carrie / Unsplash