Het is zomer! Is vormgeving van ijsjes te beschermen?

De astronomische zomer is begonnen en bij de zomer hoort uiteraard een verfrissend ijsje! De temperaturen schieten omhoog en de winkelschappen vullen zich met ijsjes in alle soorten, maten en smaken.  

Als je aan waterijs denkt, zal ongetwijfeld snel de beroemde Raket® in gedachten naar voren komen. Unilever, fabrikant van dit nog altijd razend populaire ijsje heeft op haar website vooral lovende woorden voor deze klassieker en meldt: De enige echte Raket sinds 1962 verveelt nooit! Een frisse combinatie van ananas, framboos en sinaasappel waterijs. Verplaatsen we ons naar 1962, het moment van introductie van dit ijsje, en kijken we vanuit IE perspectief en de mogelijkheden van de bescherming van deze vormgeving naar het ijsje dan is het volgende van belang. 

Auteursrecht 

In beginsel leent de vorm van een ijsje zich voor auteursrechtelijke bescherming wanneer de vorm oorspronkelijk is, wat inhoudt dat de vorm niet mag zijn ontleend aan de vorm van een ander werk, en het persoonlijk stempel van de maker is te herkennen, wat betekent dat de vorm het resultaat moet zijn van creatieve keuzes. In tegenstelling tot het merkenrecht en het geregistreerd modelrecht hoeft voor auteursrechtelijke bescherming geen registratie plaats te vinden, het auteursrecht ontstaat van rechtswege op het moment van schepping. De vraag die we ons bij dit beschermingsregime dus moeten stellen: zijn er creatieve keuzes gemaakt in de vormgeving en zijn deze keuzes niet ontleend? 

In het kader van ijsjes: tot op heden is het nog niet mogelijk auteursrecht te vestigen op smaak, nu smaak niet voldoende objectief en nauwkeurig kan worden geïdentificeerd. 

Modellenrecht 

Het uiterlijk van een ijsje kan ook modelrechtelijke bescherming genieten. Voorwaarden voor modelbescherming zijn nieuwheid en eigen karakter. Het model mag niet identiek zijn aan een reeds bestaand model en het model moet een andere algemene indruk bij de geïnformeerde gebruiker wekken dan reeds bestaande modellen. Er zijn inmiddels talrijke vormen van ijsjes en een groot deel daarvan zou ten tijde van het ontwerp als model kunnen zijn gedeponeerd. Een aantal vormen en dan met name gangbare vormen, zoals ijsjes in een koekhoorntje, zullen geen modelrechtelijke bescherming genieten omdat de vorm al bekend is en op grote schaal door verschillende merkhouders wordt gebruikt. De vraag die we ons bij dit IE-recht moeten stellen: wekt de nieuwe vormgeving een andere algemene indruk dan hetgeen er reeds bestaat? 

Merkenrecht  

Gezien de grote populariteit van het product bestaat er inmiddels een groot aantal merken voor ijs. Ook hebben houders van bekende merken voor chocoladerepen en snoepgoed varianten van ijs gemaakt en zijn sinds enkele jaren ijsvarianten van Mars®, Twix®, Toblerone®, Apekoppen® en andere merken in het vriesvak te vinden. De naam van het ijsje kan als merk worden geregistreerd wanneer de naam beschikt over voldoende onderscheidend vermogen en kortgezegd niet beschrijvend is voor het product.  

Wanneer de vorm van een ijsje een grote bekendheid verwerft bij het publiek kan die vorm als vormmerk worden geregistreerd. Denk aan karakteristieke vormen zoals die van Raket®, Twister®, Solero® en Magnum® maar ook aan de vorm van de ijstaart Vienetta®.  Om voor registratie als vormmerk in aanmerking te komen dient de vorm significant af te wijken van hetgeen in de betrokken sector gebruikelijk is. Doorgaans zal voor het verkrijgen van een vormmerkregistratie de grote bekendheid van de vorm bij het publiek dienen te worden aangetoond. De centrale vraag in het merkenrecht: beschikt het teken (naam of vorm) over voldoende onderscheidend vermogen? En aanvullend bij vormen: is de vorm ingeburgerd bij het publiek? 

Samenloop IE rechten 

De ijsmarkt is een uitstekend voorbeeld van een markt waar samenloop van IE rechten is te vinden. Een product kan via verschillende deelgebieden van het IE recht bescherming genieten. Wanneer u producten op de markt brengt is het van belang na te gaan van welke deelgebieden van bescherming uw product gebruik kan maken, ten einde een zo groot mogelijke beschermingsomvang te verkrijgen om op te kunnen treden tegen partijen die uw vormgeving navolgen.  

Het vertrekpunt is dat voor sommige IE rechten registratie dient plaats te vinden teneinde deze rechten te verkrijgen. Vervolgens is het voor de handhaving van uw rechten ook van belang om uw merken te bewaken. Dat kan via eenvoudige merkbewaking tot toegespitste en op maat gemaakte online beschermingsprogramma’s waarvoor Novagraaf geavanceerde software heeft ontwikkeld in combinatie met een intelligente handhavingsmodule: Online Brand Protection. 

Een handhavingsstrategie is van het grootste belang. Beschermt en handhaaft u uw IE rechten, niet dan bent u in wezen vogelvrij en kunnen derden uw product en merk straffeloos kopiëren. Daar krijgt u het in de zomer dan waarschijnlijk onnodig warm van. Spreek met uw Novagraaf consultant of neem hieronder contact met ons op. Abonneer op onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van het laatste nieuws! 

Dit artikel is geschreven door Dominique Nijssen, IE-Consultant en werkzaam op ons kantoor in Amsterdam.