Van tune tot trademark: de juridische symfonie van geluidsmerken

Een niet-traditioneel merk dat steeds meer populariteit geniet is het geluidsmerk. Geluidsmerken, oftewel geluiden die als merk geregistreerd worden, zijn nog ondervertegenwoordigd binnen het kader van merkbescherming. Michaël Sumer licht het juridische kader toe. 

Een merk is een teken dat dient ter onderscheiding van bepaalde waren en/of diensten. Een geluidsmerk heeft als doel dan ook om waren of diensten te onderscheiden van andere. Bekende voorbeelden zijn de leeuwenbrul van Metro-Goldwyn-Mayer (MGM), het opstartgeluid van een Windows-computer of de tune van Coolblue.  

De bescherming van geluidsmerken kent ten opzichte van traditionele merken zoals woordmerken of logo’s wat extra voorwaarden. De perceptie van de gemiddelde consument is bij geluidsmerken immers anders dan bij traditionele merken, waardoor de merken vaak zullen moeten inburgeren. Bij inburgering zal de consument het geluid in kwestie als een merk gaan opvatten, nadat het langdurig of intensief in de markt is gebruikt.  

Terug in de tijd 

Tot ongeveer 20 jaar geleden was het nog de vraag of geluiden überhaupt als merk konden worden beschermd. De eerste negen tonen van Beethovens Für Elise werden in de vorm van een notenbalk gedeponeerd bij het Benelux Bureau voor de Intellectuele Eigendom, die de aanvraag weigerde. In 2003 besliste het Europese Hof van Justitie dat onder bepaalde voorwaarden een geluid wel als merk kon worden beschermd. 

Destijds moesten merken bij depot nog grafisch worden afgebeeld. In de Europese Unie veranderde dit echter met de hervorming van de Europese Merkenrichtlijn en de Gemeenschapsmerkenverordening in 2015. De Benelux volgde enkele jaren later. Sindsdien is het mogelijk om geluidsmerken te registreren zonder dat deze grafisch weergegeven hoeven te worden, mits het geluid duidelijk en herkenbaar is. 

Voorwaarden voor registratie 

Om een geluidsmerk te registreren, moet het geluid aan verschillende criteria voldoen: 

• Onderscheidend vermogen: Het geluid moet -net als ieder ander merk- onderscheidend zijn, wat betekent dat het consumenten in staat moet stellen om de waren of de diensten van een bedrijf te onderscheiden van die van andere. Het geluid mag niet beschrijvend zijn voor de betrokken waar of dienst. Het geluid van een startende auto voor “auto’s” is in beginsel beschrijvend en daarom niet onderscheidend; 
• Duidelijk en nauwkeurig: Het geluid moet duidelijk en nauwkeurig weergegeven kunnen worden. Dit kan een notenbalk zijn, of – sinds de grafische voorstelling geen voorwaarde meer is – in de vorm van een audiobestand.

Recente jurisprudentie en uitdagingen 

The Football Association Premier League (de organisatie achter de Premier League) diende in november 2020 een geluidsmerk in als Europees merk voor diverse waren en diensten, waaronder software in klasse 9, advertentiediensten in klasse 35, telecommunicatiediensten in klasse 38 en sportactiviteiten in klasse 41. Dit geluidsfragment duurde maar liefst 42 seconden. 

De aanvraag werd geweigerd wegens gebrek aan onderscheidend vermogen. Volgens de beoordelaar was het geluidsfragment erg lang en zou het daardoor door consumenten niet herkend worden als merk. Consumenten zouden het geluidsmerken eerder associëren met achtergrondmuziek. 

In maart 2023 vroeg Berliner Verkehrsbetriebe (‘BVG’, het bedrijf dat het openbaar vervoer in Berlijn exploiteert) een geluidsmerk van twee seconden aan in de Europese Unie voor onder andere vervoer in klasse 39.  

Ook dit merk werd geweigerd wegens een gebrek aan onderscheidend vermogen, maar ditmaal juist omdat het geluidsfragment te kort en te simpel zou zijn. BVG ging in bezwaar, maar kreeg ongelijk. Ook in hoger beroep was BVG niet succesvol. Volgens de Board of Appeal was het fragment te kort en was het daardoor niet in staat om een boodschap over te brengen die consumenten konden onthouden. 

Innovaties en toekomstperspectieven 

Een andere uitdaging bij geluidsmerken is het monitoren van mogelijk merkinbreuk. Met de opkomst van nieuwe technologieën zoals kunstmatige intelligentie of AI, ontstaan er ook nieuwe mogelijkheden voor de bescherming en de handhaving van geluidsmerken. AI-systemen kunnen online platforms, media en andere bronnen scannen om te detecteren of een geregistreerd geluidsmerk ongeautoriseerd wordt gebruikt. Novagraaf’s Online Brand Protection service biedt een gecombineerde oplossing voor het online monitoren en handhaven van online merkinbreuk.  

Daarnaast kan AI geavanceerde algoritmen gebruiken om geluidsmerken te detecteren en te identificeren. Door machine learning-modellen te trainen met grote datasets van geregistreerde geluidsmerken, kunnen deze systemen snel en nauwkeurig bepalen of een geluid overeenkomt met een bestaand geregistreerd merk.  

Nieuwe merktypen, zoals geluidsmerken, bieden merkhouders verruimde beschermingsmogelijkheden. Meer weten over merkregistratie, merkinbreuk en merkbescherming van niet traditionele merken? Abonneer op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van recente ontwikkelingen, spreek met uw Novagraaf consultant of neem hieronder contact met ons op.  

Dit artikel is geschreven door Michaël Sumer, hij is merken- en modellengemachtigde en werkzaam op ons kantoor in Amsterdam.