Geen modelrechtelijke bescherming bij overeenkomende totaalindruk

Een recente beslissing van de Kamer van Beroep van het Bureau voor Intellectuele Eigendom van de Europese Unie (EUIPO) inzake educatief speelgoed voor kinderen illustreert de (beperkte) mate van vrijheid van ontwerpers in het modellenrecht. We belichten de beschermingsmogelijkheden van modellen naar aanleiding van de kwestie tussen Creative Design Ideas en Octoplay.

De ontwerpersvrijheid in het modellenrecht

Het modellenrecht kan zeer interessant zijn voor ondernemingen die bijzonder vormgegeven producten op de markt brengen. Op grond van het modellenrecht kan vormgeving bescherming genieten - ofwel als ongeregistreerd model met een beschermingsduur van maximaal 3 jaar, ofwel  via een geregistreerd model met een maximale beschermingsduur van 25 jaar. Op basis van een modelrecht kan worden opgetreden tegen (re)productie en verkoop van voortbrengselen met (nagenoeg) hetzelfde uiterlijk.

Een model komt voor bescherming in aanmerking wanneer het een eigen karakter heeft en nieuw is. Met eigen karakter in modelrechtelijke zin wordt bedoeld dat de algemene indruk die het model wekt bij de geïnformeerde gebruiker moet verschillen van de algemene indruk die wordt gewekt door reeds bestaande modellen. Daarbij dient rekening te worden gehouden met de aard van het voortbrengsel en de mate van vrijheid van de ontwerper. Soms zijn elementen technisch bepaald en heeft de ontwerper op dat punt geen vrijheid om een creatieve prestatie  te leveren.

Model Creative Design Ideas versus Octoplay

Een recente beslissing  van de Kamer van Beroep van het EUIPO inzake educatief speelgoed voor kinderen illustreert de mate van vrijheid van de ontwerper in het modellenrecht.

Nietigheidsafdeling van het EUIPO
Het Britse bedrijf Creative Design Ideas LTD heeft sinds oktober 2014 een geregistreerd modelrecht voor educatief speelgoed zoals hieronder weergegeven:

De modelregistratie werd in 2017 op vordering van de Japanse onderneming Shine Shimizu door de nietigheidsafdeling van het EUIPO nietig verklaard wegens gebrek aan eigen karakter. Shine Shimizu diende als bewijs een afbeelding in van een model bekend als de ‘Octoplay’ op Amazon, die al sinds 2008 beschikbaar was voor het publiek:

Ondanks dat de geïnformeerde gebruiker in staat zou zijn om de verschillen tussen het eerdere ontwerp van de Octoplay en het aangevallen modelrecht te kwalificeren, blijft volgens de nietigheidsafdeling van het EUIPO de algemene indruk tussen beide ontwerpen hetzelfde. De nietigheidsafdeling concludeerde dan ook: “De verschillen tussen de tegenstrijdige modellen waren veel minder duidelijk dan de algemene indruk die het gevolg was van de talrijke, zeer gelijkaardige kenmerken”.

Het beroep
Er werd beroep ingesteld met als belangrijkste argument van Creative Design Ideas dat de nietigheidsafdeling van het EUIPO onvoldoende rekening had gehouden met de mate van vrijheid van de ontwerper.

Uit vaste jurisprudentie blijkt dat indien de vrijheid van de ontwerper bij de ontwikkeling van het product beperkt is, de kleine verschillen tussen de betrokken ontwerpen er al snel voor zorgen dat een andere algemene indruk wordt gewekt bij de geïnformeerde gebruiker.

In dit geval wordt de vrijheid van de ontwerper beperkt doordat bij dit type speelgoed, het speelgoed verbonden moet kunnen worden met andere elementen van hetzelfde typespeelgoed. Hiertoe moet het speelgoed voorzien zijn van inkepingen om deze elementen onderling met elkaar te kunnen verbinden. Dit betekent niet dat – zoals Creative Design Ideas als argument aanvoerde – dat het speelgoed moet bestaan uit achthoekige vormen. De vorm hoeft niet beperkt te worden tot een achthoekige vorm om te zorgen voor de verbinding tussen de verschillende elementen. Het educatieve doel van dit speelgoed wordt juist bevorderd indien er ook nieuwe vormen worden gecreëerd en er een verscheidenheid aan keuze is.

Beslissing
De nietigheidsafdeling beslist dat ondanks dat de ontwerper een grote mate van vrijheid heeft, dat er in dit geval niet toe leidt dat kleine verschillen tussen de betrokken ontwerpen voldoende zijn om een andere algemene indruk bij de geïnformeerde gebruiker te wekken. De totaalindruk van beide ontwerpen is in hoge mate gelijk. Het beroep wordt verworpen en de bestreden beslissing wordt bevestigd. Oftewel: geen modelrechtelijke bescherming voor dit educatieve speelgoed van Creative Design Ideas.

Advies

Nadere informatie omtrent het beschermen van een model kunt u vinden op onze website. Neem voor specifiek advies omtrent de beschermingsmogelijkheden van uw model contact op met een van onze consultants.