Verstappen tegen Picnic: een nieuwe wending

Het circuit is niet de enige plek waar Max Verstappen een zinderende strijd voert; ook in de rechtbank gaat Verstappen voor de winst. Inzet van de strijd is een conflict over het gebruik van een lookalike in een video. Na de behandeling van de zaak door de rechtbank Amsterdam en het Gerechtshof Amsterdam, heeft nu de Hoge Raad zich over de kwestie gebogen. In de beslissing van 22 April 2022, stelt de Hoge Raad dat het Hof tot een onjuiste rechtsopvatting is gekomen en dat de afbeelding van een lookalike wel degelijk als portret van de degene waarop de lookalike hoort te lijken, kan dienen. Eerder hebben we ook al geschreven over de rol van het portretrecht in de zaak die diende bij het Gerechtshof Amsterdam. 

Het portretrecht van Max Verstappen

In Nederland worden portretrechten beschermd onder de Auteurswet. Onder Artikel 21 Aw, het relevante artikel in deze zaak, mogen personen zich verzetten tegen de openbaarmaking van hun portret wanneer zij daar een redelijk belang bij hebben. Waar de precieze invulling van het concept ‘redelijk belang’ tot veel zaken leidt, is in deze cassatie voor de Hoge Raad juist de definitie van portret van belang.

De zaak in het kort

Sinds 2017 staan de zakelijke belangenbehartiger van Max Verstappen en de online supermarkt Picnic tegenover elkaar in de rechtbank. Reden hiervoor is het filmpje dat Picnic  postte in reactie op een eerdere reclame van de supermarktketen Jumbo waarin Max Verstappen de hoofdrol speelt. Waar de slogan in de reclame van Jumbo “Snel besteld, snel thuisbezorgd” is, speelde Picnic hierop in door de slogan “Als je op tijd bent hoef je niet te racen” te gebruiken. In de hoofdrol van Picnic’s video was een lookalike van Max Verstappen, in het bekende race pak en met de bekende pet, te zien die onder andere langs een Jumbo bestelbusje loopt om vervolgens in een Picnic busje te stappen.

Oordeel van de Hoge Raad

De vraag was of Picnic inbreuk heeft gemaakt op het portretrecht van Max Verstappen onder artikel 21 van de Auteurswet (Aw). Waar de rechtbank de vordering toewees aan Max Verstappen, draaide het Hof deze beslissing  terug. Dit heeft tot de cassatie geleid waarin de Hoge Raad op 22 April jongstleden arrest heeft gewezen, De Hoge Raad beslist hier alleen over of de weergave van de lookalike van Max Verstappen geldt als portret van Max Verstappen binnen Artikel 21 Aw

De Hoge Raad is tot de conclusie gekomen dat een afbeelding van een lookalike aangemerkt kan worden als het portret van degene waarop de lookalike lijkt. Hierbij zijn de vereisten dat de persoon kan worden herkend in de afbeelding en dat deze mogelijkheid tot herkenning vergroot wordt door bijkomstige omstandigheden zoals de context of andere indicatoren in de afbeelding.

Verder benoemd de Hoge Raad dat er ook sprake van een portret kan zijn wanneer het voor de aanschouwer duidelijk is dat de lookalike niet degene is waarop hij lijkt. Verder is het karakter van de afbeelding, bijvoorbeeld een parodie, niet van belang in de overweging of sprake is van een portret.

Op basis hiervan is de Hoge Raad van mening dat Verstappen in de afbeelding kon worden herkend en dat deze kans vergroot wordt door het uiterlijk en de kleding van de lookalike alsmede door het scenario van de video van Picnic. De mening van het Gerechtshof dat de afbeelding niet als portret geclassificeerd kan worden omdat het voor de aanschouwer duidelijk is dat het niet Verstappen is in de afbeelding, is in de ogen van de Hoge Raad een onjuiste rechtsopvatting. De afbeelding van de lookalike geldt dus wel degelijk als portret van Max Verstappen. Ondanks dat dit niet de eerste keer is dat een rechter de afbeelding van een lookalike ziet als inbreuk op het portretrecht van de persoon waarop de lookalike moet lijken, dit is ook al gesteld in Katja Schuurman en Gouden Gids tegen Yellow Bear, is dit nu door de Hoge Raad bevestigd.

Alhoewel de Hoge Raad het arrest van het Gerechtshof Amsterdam vernietigt, laat het de beslissing omtrent het redelijk belang van Max Verstappen bij het verzetten tegen de openbaarmaking van het portret, aan het Gerechtshof Den Haag. De race is dus nog niet gelopen maar de huidige beslissing heldert wel de omvang van het begrip “portret” op.

Meer weten over auteursrecht, portretrecht of andere Intellectuele Eigendomsrechten? Onze specialisten helpen je graag verder, neem gerust contact op via de knop hieronder.