Brood met Champagnesmaak?

CIVC, het overkoepelende orgaan van de Franse Champagneproducenten, heeft met succes een EU-merkaanvraag voor Champagnola voor bakkerijproducten en bakkerijen kunnen verhinderen. Theo Visser licht de kwestie en het begrip beschermde oorsprongsbenaming toe.

Het in het Tsjechische Praag gevestigde bakkerijconcern Breadway heeft in maart 2017 een aanvraag ingediend bij het Europese merkenbureau voor het merk Champagnola voor brood en bakkerijproducten (klasse 30) en diensten van bakkerijen (klasse 40).

Het Franse COMITÉ INTERPROFESSIONNEL DU VIN DE CHAMPAGNE (CIVC), gevestigd in het midden van de Champagnestreek gelegen Epernay, heeft tegen deze aanvraag oppositie ingediend. Dat deed CIVC op basis van een zogenoemde BOB-registratie die zij sinds 1973 bezit.

Beschermde oorsprongsbenaming (BOB)

BOB is de afkorting van een beschermde oorsprongsbenaming, geregeld in een Europese verordening die streekproducten bescherming biedt tegen namaak. Voor elk beschermd product gelden strenge regels: een vast procedé en een afgebakend gebied waar wordt geproduceerd. De geldende regels beschermen degenen die BOB's mogen gebruiken tegen oneigenlijk gebruik door derden die willen profiteren van de reputatie die zij hebben verworven.

Een BOB heeft tot doel te garanderen dat het product met de betreffende  BOB afkomstig is uit een bepaald geografisch gebied en bepaalde specifieke kenmerken heeft. Zij kunnen bij de consument een goede reputatie genieten en vormen voor de producenten die aan de voorwaarden voor het gebruik ervan voldoen, een essentieel middel om het gebruik ervan aan te trekken. De faam van de oorsprongsbenamingen hangt af van hun imago bij de consument. Dat imago hangt op zijn beurt weer af van bepaalde kenmerken en meer in het algemeen van de kwaliteit van het product. Op dat laatste is uiteindelijk de reputatie van het product gebaseerd.                  

Op basis van een BOB kan tegen een merkaanvraag oppositie worden ingediend bij:

• elk direct of indirect commercieel gebruik van een beschermde benaming: voor vergelijkbare producten die niet in overeenstemming zijn met het bij de beschermde benaming horende productdossier, of voor zover daarbij gebruik wordt gemaakt van de reputatie van een oorsprongsbenaming of een geografische aanduiding;
• elk misbruik, elke nabootsing of voorstelling, zelfs indien de werkelijke oorsprong van het product of de dienst is aangegeven of indien de beschermde naam is vertaald of vergezeld gaat van een uitdrukking zoals "stijl", "type", "methode", "zoals geproduceerd in", "imitatie", "smaak", "zoals" of soortgelijke uitdrukkingen;
• elke andere valse of misleidende aanduiding met betrekking tot de herkomst, de oorsprong, de aard of de wezenlijke hoedanigheden van het product op de binnen- of buitenverpakking, in reclamemateriaal of documenten betreffende het betrokken wijnbouwproduct, alsmede de verpakking van het product in een recipiënt die een onjuiste indruk kan wekken wat de oorsprong ervan betreft;
• elke andere praktijk die de consument kan misleiden ten aanzien van de werkelijke oorsprong van het product.

Argumentatie CIVC

Het CIVC stelt in de oppositie dat de EU-aanvraag van het merk Champagnola de beschermde BOB ‘Champagne’ bevat of deze althans oproept en dat de BOB-bescherming zich zelfs uitstrekt tot producten (brood en bakkerijproducten) en tot diensten (bakkerijen) die niet vergelijkbaar zijn.

De waren en diensten waarop Champagnola betrekking heeft, zouden profiteren van de reputatie van de BOB - de BOB ‘Champagne’ is zo bekend dat door het gebruik ervan als onderdeel van een onderscheidend merk vrijwel automatisch gebruik wordt gemaakt van de reputatie en het imago van de BOB, ongeacht de aard van de betrokken waren en diensten. De betwiste EU-aanvraag vormt ofwel een rechtstreeks commercieel gebruik (aangezien de BOB, althans fonetisch, volledig is opgenomen), ofwel is op zijn minst een evocatie van de BOB “Champagne”.

De kans dat het beeld dat bij de gemiddelde consument wordt opgeroepen wanneer hij met Champagnola wordt geconfronteerd dat van Champagnewijnen is, is in dit geval des te groter omdat het bestreden teken 8 van de 9 letters van de BOB ‘Champagne’ overneemt, in dezelfde volgorde en het begin van de tekens strikt identiek is. De BOB is een van de meest prestigieuze en beroemde BOB's ter wereld en geniet een uitzonderlijke reputatie, door het CIVC voldoende aangetoond. Het komt niet zelden voor dat onbevoegden deze BOB gebruiken om te profiteren van de reputatie ervan. De hoge reputatie van Champagne weerspiegelt een beeld van uitmuntendheid, uniekheid, betrouwbaarheid, verfijning, hoge kwaliteit, passie, prestige, exclusiviteit en luxe. Champagnewijn en imago worden bovendien in hoge mate gekenmerkt door een associatie met feesten, grootse gelegenheden, festiviteiten en partijen. De consument kan bovendien misleid worden omtrent de herkomst van de producten van Breadway en zou kunnen denken dat er enige relatie tussen partijen is.

Beoordeling oppositieafdeling

Na bestudering van het bovenstaande komt de oppositieafdeling van het EUIPO tot de conclusie dat de BOB 'Champagne' een uitstekende reputatie en prestige heeft verworven in de Europese Unie. Uit het door het CIVC overgelegde materiaal blijkt een geografisch wijdverbreid en langdurig gebruik van de BOB. Maar, zegt de oppositieafdeling, de BOB maakt slechts een deel uit van het bestreden merk. Bijgevolg is er geen direct of indirect commercieel gebruik van de beschermde BOB in de betwiste EU-aanvraag en kan de vordering dus niet worden toegewezen. De waren in klasse 30 (levensmiddelen in casu brood en bakkerijproducten) liggen ver genoeg af van wijnen. Bovendien vindt de oppositieafdeling dat het CIVC niet heeft aangetoond dat de producten van Breadway zouden leiden tot uitbuiting van de reputatie van de BOB 'Champagne'. De oppositie wordt afgewezen.

Beroep en uitspraak

Het CIVC ging in beroep en de Kamer van Beroep bleek in haar recente uitspraak een andere mening toegedaan dan de oppositieafdeling.

De Kamer van Beroep verwees naar een artikel waarin is bepaald dat "de registratie van een merk dat een beschermde oorsprongsbenaming (BOB) of geografische aanduiding bevat of daaruit bestaat die niet in overeenstemming is met het betrokken productdossier, [wordt] geweigerd indien de aanvraag tot registratie van het merk wordt ingediend na de datum van indiening van de aanvraag tot bescherming van de oorsprongsbenaming of geografische aanduiding bij de Commissie en de oorsprongsbenaming of geografische aanduiding vervolgens wordt beschermd".

Het CIVC heeft bewijsmateriaal overgelegd waaruit blijkt dat de BOB ‘Champagne’ sinds 1908 krachtens de Franse wetgeving en sinds september 1973 krachtens de EU-wetgeving wordt beschermd.

In het arrest is verder bepaald dat de aanvraag van Breadway moet worden afgewezen op grond van het feit dat deze een "misbruik, nabootsing of voorstelling van het door de BOB beschermde teken" vormt. De term ‘Champagnola’ is volgens het arrest een "duidelijke evocatie" van de term ‘Champagne’.

De uitspraak van de Kamer van Beroep luidt dat de oppositie moet worden toegewezen en de merkaanvraag Champagnola voor producten en diensten van de klassen 30 en 40 moet worden afgewezen.